Doğrudan cihazınızda gerçek zamanlı güncellemeleri alın, şimdi abone olun.
Her ne kadar emeklilik yaşamı artık iş yaşamından uzak kalmak anlamına geliyor olsa da pek çok kişi için emeklilik dönemi de çalışarak geçiyor. Çoğu emekli bu yüzden emekli olduktan sonra da çalışmaya devam ediyor. Ancak büyük bir kısmı sigortasız olarak çalıştığı için özellikle iş kazaları ve hastalıklarında büyük sorunlar yaşayabiliyorlar.
Sigortasız Çalışan Emekli Mağdur Olur
Son zamanlarda özellikle koronavirüs salgını yüzünden sigortasız olarak çalışanlar çok daha fazla dikkat etmeleri gerekiyor. Yüz binlerce emekli, emekli olduktan sonra da çalışmaya ekonomik zorluklar yüzünden devam ediyor. Bu kesimin bir kısmı sosyal güvenlik destek primi SGDP ödeyerek çalışırken büyük bir kısmı ise sigortasız olarak çalışıyor. SGDP’nin emekli aylığına herhangi bir katkısı olmuyor fakat çalışma esnasında iş kazası ya da hastalığı meydana geldiğinde mağdur olunmasının önüne geçiyor. Bu durumda sigortasız çalışan emekliler ise büyük sorunlar yaşayabiliyor.
Emekli olduktan sonra 4A kapsamında yani bir işyerinde işçi olarak çalışan tüm SSK, Bağkur ve Emekli Sandığı’na dahil olan emekliler için iki alternatif söz konusu oluyor. Bu durumda emekli aylıklarını kestirerek normal sigortalı olarak çalışacaklar ya da aylıklarının kesilmeden sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışmaları söz konusu. Emekli aylıklarını kestirerek çalışanlar için normal sigorta primlerinin ödenmesi gerekiyor ve böylece çalışmayı bıraktıkları zaman emekli aylıklarının da yeniden hesaplanması gündeme geliyor. Fakat bu yöntem genelde tercih edilmiyor çünkü yeniden bağlanacak olan emekli aylığı daha öncekine kıyasla yüksek olduğu durumlarda bile kesilmiş olan emekli aylığını telafi etmeye yeterli olmuyor. Emekli aylığının kestirilerek çalışması sadece yüksek ücret ile çalışanlar için avantaj taşıyor. Bu durumda düşük aylıklar ile işte çalışan emeklilerin emekli aylıklarını da düşürmemek için mutlaka emekli aylıklarını kestirmemeleri gerekiyor.
Emekli Aylığı Kesilmeden Sigorta Kapsamında Olanlar
Emekli aylığının kesilmeden çalışmak isteyenler ise sosyal güvenlik destek primi SGDP’ye dahil oluyorlar. SGDP sayesinde çalışanlar için zaten emekli olduklarından sadece iş kazaları ve meslek hastalığı sigortası hükümleri geçerlilik kazanıyor.
İlgili kanun kapsamında iş kazası ya da meslek hastalığı sigortasından dolayı sağlanan haklar ise şu şekilde; geçici iş göremezlik kapsamında günlük geçici iş göremezlik ödeneği verilmekte, kalıcı olarak meslekte kazanma gücünü yitirmesi halinde kazanma gücünün kaybolması durumunda sürekli iş göremezlik geliri emekli aylığına ek olarak bağlanmakta, iş kazası sonucunda vefat durumunda hak sahiplerine gelir bağlanmakta ve ölüm geliri bağlanmış olan kız çocuklarına ise evlenme ödeneği veriliyor.
Emekli Mutlaka Sigortalı Çalışmalı
Bu yüzden ötürü özellikle koronavirüs günlerinde emeklilerin mutlaka sigortalı olarak çalışmaları büyük önem taşıyor. Emekli bir çalışan iş kazası ya da meslek hastalığı sebebiyle en az yüzde 10 oranında iş göremez hale gelmesi halinde, sürekli iş göremezlik geliri bağlanıyor. Bu durum emekli aylığının alınmasına da herhangi bir sorun teşkil etmiyor. İş göremezlik geliri, meslekte kazanma gücünde yaşanan kayıp oranına göre de değişkenlik taşıyor. Prime esas teşkil eden kazancın yüzde 70 oranı üzerinden iş göremezlik oranı geliri saptanıyor. SGK’ya bildirilmiş olan brüt kazancı örneğin 4 bin 258 lira olan bir kişiye yüzde 40 oranında iş göremezlik raporu alması halinde 1716 lira iş göremezlik geliri bağlanmaktadır. Bu tutar, belirtildiği gibi emekli aylığının azalmasına da neden olmaz.
Ancak hem emekli aylığı hem de iş göremezlik geliri alınıyorsa yüksek olan tamamı, diğerinin yani düşük olanın ise yarısı alınıyor. Buna göre emekli aylığı tam alınıyorken iş göremezlik ücretinin yarısı emekliler tarafından alınmaktadır.